एक चूक… आणि बँक खाते होईल रिकामे

सायबर गुन्हेगारांपासून सावधान : आपली सुरक्षितता आपल्या हाती

दिल्ली : सायबर गुन्हेगारी दिवसागणिक आक्राळविक्राळ रूप धारण करीत चालली आहे. सायबर चोरटे सुशिक्षित लोकांना आपल्या जाळ्यात ओढून कोट्यवधी रुपये ऑनलाईन लंपास करीत आहेत. विविध क्लृप्त्या अनुसरून खिशाला भगदाड पाडत आहेत. ट्रेडिंग फ्रॉड, टास्क फ्रॉड, फेडेक्स फ्रॉड, मेन ईन मिडल फ्रॉड, फेसबूक फ्रेन्ड रिक्वेस्ट प्रॉड, मेट्रिमोनी फ्रॉड, सेक्सटॉर्शन, लोन अॅप याव्दारे ऑनलाईन फसवणूक तसेच आंतरराष्ट्रीय गुन्हेगारी पोलीस संघटना (इंटरपोल), गुप्तचर विभाग (आयबी), केंद्रीय अन्वेषण व्युरो (सीबीआय),सायबर गुन्हे समन्वय केंद्र (एसी), नार्कोटीक्स कंट्रोल ब्यूरो आदी केंद्रीय यंत्रणांच्या नावांचा गैरवापर करून कोट्यवधी रुपयांवर डल्ला मारला जात आहे. फसवणूक होणाऱ्यांमध्ये सर्वाधिक प्रमाण ‘आयटी इंजिनियर’, उच्च शिक्षित, नोकरदार आणि व्यावसायिक व्यक्तींचे आहे. पैशांचा मोह या फसवणुकीला कारणीभूत ठरत आहे.

संगणक, इंटरनेट, मोबाईल, समाजमाध्यम (सोशल मीडिया) फेसबूक, व्हॉटस्अप,व्टिटर, इन्स्टाग्राम आदींचा वापर मोठया प्रमाणात वाढला आहे. ऑनलाईन बँकिंग, ऑनलाईन खरेदी- विक्री, ऑनलाईन खाद्यपदार्थ मागविणे आदी ऑनलाईन सेवा पुरवणाऱ्या संस्थांकडून प्रिपेड सेवा उपलब्ध करुन देण्यात आल्या आहेत. सायबर चोरटे अशाच सुविधांचा गैरवापर करुन नागरिकांना गंडवतात. अनेकदा एटीएम कार्ड, डेबीट कार्ड, बँक खाते बंद पडण्याची भिती दाखवतात. तसेच, शेअर बाजारात गुंतवणूक केल्यास मोठा परतावा देण्याच्या आमिषाने अनेकांना गंडवले जात आहे. झटपट पैसा कामावण्याच्या नादात अनेकजण कोट्यवधी रुपये गमावून बसले आहेत. सायबर चोरटे गुंतवणूकदारांना ऑनलाईन संपर्क साधून विविध व्हॉटसअप आणि टेलिग्राम ग्रुपमध्ये सहभागी करून घेत लाखों रुपयांना फसवत असल्याची अनेक उदाहरणे समोर येऊ लागली आहेत. ऑनलाईन फ्रॉड, स्टॉक मार्केटमधून नफा, वर्क फ्रॉम होम, टास्क वर्क आदी प्रकारच्या फसव्या जाहिराती आणि आमिषाला बळी पडलेले अनेकजण कोट्यवधी रुपये गमावून बसले आहे.

सायबर गुन्हेगारीसंदर्भात खालीलप्रमाणे काळजी घ्या :

• जर कोणी कॉल करून सांगितले की TRAI तुमचा फोन बंद करणार आहे, तर प्रतिसाद देऊ नका.
• FedEx कडून पॅकेज किंवा पार्सलबद्दल कॉल आला आणि तुम्हाला “१” दाबायला सांगितले, तर प्रतिसाद देऊ नका.
• जर कोणी स्वतःला पोलीस अधिकारी, सीबीआय, एनसीबी अधिकारी सांगत कॉल करून आधार कार्ड, बँक खाते, अटकेची कारवाई याबद्दल बोलत असेल, तर प्रतिसाद देऊ नका.
• “डिजिटल अटक” आहे असे कोणी सांगत असेल, तर प्रतिसाद देऊ नका.
• तुमच्या नावावर ड्रग्ज असलेले पॅकेज वा पार्सल आले आहे असे कोणी सांगत असेल, तर प्रतिसाद देऊ नका. सायबर गुन्हे शाखेच्या १९३० या नंबरवर संपर्क साधा.
• जर कोणत्याही प्रकारच्या व्हॉट्सअॅप किंवा एसएमएसवरून संपर्क साधला गेला, तर प्रतिसाद देऊ नका.
• कोणत्याही प्रकारचे मोबाईल अॅप डाऊनलोड करण्यास सांगितले तर ते करू नका.
• “तुमच्या UPI आयडीवर चुकीने पैसे पाठवलेत” असे सांगून पैसे परत मागत असतील, तर प्रतिसाद देऊ नका.
• तुमची वस्तू खरेदी करण्यासाठी कोणी CRPF किंवा सैन्यातून असल्याचे सांगून आयडी दाखवत असेल, तर प्रतिसाद देऊ नका.
• Swiggy किंवा Zomato वरून तुमचा पत्ता विचारण्यासाठी कॉल करीत असतील, तर प्रतिसाद देऊ नका.
• ऑर्डर रद्द करण्यासाठी ओटीपी मागत असतील, तर प्रतिसाद देऊ नका. फोनवर कधीही ओटीपी शेअर करू नका.
• कोणत्याही कॉलला व्हिडिओ मोडवर उत्तर देऊ नका.
• संभ्रम असल्यास, फोन बंद करा आणि तात्काळ संशयित नंबर ब्लॉक करा.
• निळ्या रंगात लिहिलेल्या कोणत्याही लिंकवर क्लिक करू नका.
• कोणत्याही उच्च सरकारी संस्थेकडून नोटीस आली तरी ती ऑफलाइन पडताळून घ्या.
• अधिकृत सरकारी पोर्टल्सवरून आलेलीच पत्रे वैध मानावीत.

महत्वाचा सल्ला :

डिजिटल सुरक्षा म्हणून तुमचा पत्ता, लोकेशन, फोन नंबर, आधार, पॅन, जन्मतारीख किंवा इतर कोणतीही वैयक्तिक माहिती कोणालाही फोनवर किंवा संदेशाद्वारे देऊ नका. फोनवर तुमचे नावदेखील उघड करू नका. फोनवर कोणी विचारले, तर तुम्हाला कॉल करणाऱ्यानेच तुमची माहिती माहीत असायला हवी, असे सांगा. जर त्यांनी तुमची माहिती सांगितली, तरी ती स्वीकारणे अथवा नाकारणे टाळा. कॉल कट करून नंबर ब्लॉक करा.

ही माहिती कायम लक्षात ठेवा :

फसवणुकीपासून बचाव करण्यासाठी हे लक्षात ठेवा: कॉल कट करा, नंबर ब्लॉक करा, आणि संवाद साधू नका. जर ते तुम्हाला घाई करण्यास सांगत असतील, धमकावत असतील, तर ही फसवणूक आहे हे लक्षात घ्या. सायबर गुन्हेगार विविध प्रकारच्या योजनांनी तुमची फसवणूक करू पाहतात. एक सुरक्षित उपाय म्हणजे बँकिंग व्यवहारांसाठी स्मार्टफोन ऐवजी जुन्या प्रकारचे कीपॅड मोबाईल वापरा. तरीही फसवणूक झाली तर, कोणत्याही संकोचाशिवाय स्थानिक सायबर पोलिसांकडे तक्रार करा.